Prekursorką oraz twórczynią teorii integracji sensorycznej była Jean Ayres – psycholog i terapeuta zajęciowy Uniwersytetu Kalifornijskiego. W oparciu o wiedzę z zakresu neurobiologii, neurofizjologii, psychologii oraz na podstawie własnych obserwacji klinicznych sformułowała hipotezę wskazującą implikacje funkcji psychoneurologicznych w procesach szeroko rozumianego uczenia się. Dziś jej teoria jest powszechnie znana i rozwijana przez jej kontynuatorów zarówno w ramach teorii, jak i praktyki. Integracja sensoryczna jest procesem polegającym na organizacji wrażeń zmysłowych w celu użycia ich w celowym działaniu. Mózg otrzymuje informacje ze wszystkich zmysłów. Segreguje je, rozpoznaje, interpretuje oraz integruje ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami, a następnie odpowiada adekwatną reakcją.
Zdarza się, że proces ten nie przebiega prawidłowo. Skutkuje to różnego rodzaju trudnościami w kształtowaniu się podstawowych umiejętności szkolnych, rozwojowych oraz emocjonalnych i w efekcie rzutuje na całe życie. Dzięki szybkiemu zdiagnozowaniu problemu oraz dobraniu odpowiednich metod terapii dostarczających odpowiednich bodźców sensorycznych w sposób kontrolowany można poprawić organizację wrażeń zmysłowych i zredukować skutki zaburzeń, umożliwiając przywrócenie prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Największą skuteczność przynosi terapia dzieci w wieku od 4 do 12 lat ze względu na plastyczność mózgu, która w tym czasie wykazuje największą zdolność do kontrolowanej modyfikacji.
Wg J. Ayres istotne jest dostarczanie odpowiedniej ilości bodźców w ramach układów:
- dotykowego, który reaguje na dotyk (powierzchowny i głęboki), nacisk, temperaturę i ból, jego receptory znajdują się w skórze,
- proprioceptywnego, który odbiera wrażenia płynące z mięśni i ścięgien, informuje mózg o położeniu części ciała w przestrzeni i wykonywanym ruchu, jego receptory znajdują się w mięśniach i ścięgnach,
- przedsionkowego, który odbiera siłę grawitacji i ruch, jego receptory znajdują się w uchu wewnętrznym w błędniku.
W przypadku prawidłowej integracji wrażeń dotykowych, przedsionkowych i
proprioceptywnych dziecko stopniowo nabywa umiejętności ruchowych, a rozwój emocjonalny przebiega bez zaburzeń.
Terapia integracji sensorycznej ma postać „naukowej zabawy". Stosuje się ją u dzieci zdrowych, niepełnosprawnych oraz dzieci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami integracji sensorycznej. Podstawą terapii jest normalizacja podstawowych układów sensorycznych: dotykowego, proprioceptywnego i przedsionkowego poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń. Podczas terapii dziecko nie uczy się konkretnych umiejętności lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podłoża tych umiejętności, a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania mózgu. Rola terapeuty polega na takim kierowaniu środowiskowych wymagań podczas zajęć, by dziecko odpowiadało na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami adaptacyjnymi kończącymi się sukcesem. Zajęcia mogą odbywać się indywidualnie lub grupowo i mają zwykle charakter ukierunkowanej zabawy. Terapia dotyczy sfery ruchowej, intelektualnej i emocjonalnej. Połączenia synaptyczne w ośrodkowym układzie nerwowym ulegają poprawie, co wpływa na poprawę funkcjonowania poprzez właściwe przetwarzanie i programowanie informacji sensorycznych docierających z otoczenia.
Dzięki terapii dziecko może poprawić m.in.:
- funkcjonowanie emocjonalne
- uwagę i koncentrację
- zdolności wzrokowe i słuchowe
- sprawność w zakresie motoryki dużej i małej
- samoświadomość i samoocenę
- umiejętności społeczne
Zdjęcia wykonane w trakcie zajęć "Arteterapia z elementami terapii SI".
